مدرسه علمیه فاطمه الزهرا قائم شهر

مسئله جبر و اختیار هماره یکی از مسائل بحث برانگیز از گذشته تا کنون بوده است. در برخورد  با این مسئله سه نظریه عمده وجود دارد. گروهی معتقدند که افعال انسان از روی جبر بوده و کاملا مخلوق خداوند است و انسان در وقوع آن هیچ گونه اراده و اختیاری ندارد.(نظریه جبر) و در مقابل گروهی معتقدند که افعال انسان به طور مطلق از روی اراده و اختیار خود او انجام می پذیرد و خداوند انجام آن را به طور کامل به انسان واگذار کرده و هیچ دخالت و تأثیری در آن ندارد.(نظریه تفویض) اما متکلمان امامیه نظریه جبر و تفویض را رد کرده و رأی سوی را بر می گزینند که به نظریه(بین الامرین) معروف است. بر اساس این نظریه انسان در انجام اعمال خویش مختار است بدون آن که اعمال اختیاری او از حوزه علم اراده و قدرت خداوند بیرون باشد.

یکی  از مسائلی که در زمینه جبر و اختیار مطرح می شود، مسئله ازدواج است و این پرسش مطرح می شود که آیا می توان گفت ازدواج هر زوجی در سرنوشت او وجود دارد و فرد هیچ اختیاری در انتخاب خود ندارد؟ این مسئله از جمله مسائلی است که حتی در قالب دینی میان افراد مؤمن وجود دارد. و نگاه به ازدواج و انتخاب همسر امری کاملا متوکلانه و متوسلانه به معنای عدم اختیار خود فرد شمرده می شود. ازدواج های موفق و نا موفق در نگاه مردم کاملا به خدا واگذار می شود.چرا که افراد در امر ازدواج همه کارها و تحقیق ها را فرمالیته می دانند و دیدگاه قسمت و سرنوشت کاملا بر آنها غلبه دارد.

نتایج دیدگاه موافق:

-برای هر فردی از ابتدا مشخص است که با چه کسی ازدواج می کند و در مقدرات او ثبت شده است.

-انجام مراحل ازدواج نمی تواند تأثیری در خوشبختی یا بد بختی زوجها داشته باشد؛ چه بسا همسرانی نشناخته و بدون انجام مراحل مشاوره و تحقیق و سایر با یکدیگر خوشبخت می باشند و افرادی که همه ی مراحل را به طور کامل و درست طی می نمایند اما بعد ازدواج کلا رقم بر می گردد.

نتایج دیدگاه مخالف :

-اگرچه می توان گفت که در مقدرات انسان ازدواج او وجود دارد اما این با اختیار او در انتخاب همسر منافاتی ندارد.

-افراد مؤمن موظف به انجام تکالیف می باشند و نتیجه را باید با توکل به خدا واگذار نمود. بنابراین زوج جوان باید مقدمات ازدواج را به درستی طی کنند تا به وظیفه خود کاملعمل کرده باشند.

-در کنار انجام وظایف نباید توکل بر خدا را فراموش نمود.

-خوشبختی و سعادت در ازدواج فقط منوط به انتخاب درست نمی باشد بلکه مهارت در زندگی نیز به امر کمک شایان می کند.

نتیجه نهایی:

قسمت به معنای عدم نقش و ارداه انسان در رخدادهای زندگی از جمله ازدواج نیست؛ زیرا انسان دارای قدرت اختیار و انتخاب آفریده شده تا با تصمیمات خویش در زندگی، مسیر زندگی خود را تعیین نماید. این قدرت اختیار از آن جهت که از جانب خداست، استناد به او دارد و این به معنای نادیده گرفتن نقش انسان در این مسیر نیست. زیرا این انسان است که باید ارداه و اقدام به انجام کاری مانند ازدواج کند و سپس در این مسیر گام برداشته و نسبت به وظایف و تکالیف خویش در این زمینه معرفت کسب کند و بداند چه وظایفی بر عهده ی اوست و بدان عمل کند. در امر ازدواج با کمال دقت و خردمندی  به جستجو و تحقیق بپردازد و در این راه از تجارب خانواده و راهنمایی مشاور نیز  بهره گیرد و در نهایت پس از انجام خود به طور کامل به خداوند توکل کرده  و با اختیار خویش نتیجه را واگذار نمایدو تصمیم خود را عملی نماید.