شبهه سوم هفته پژوهش
شبهه سوم: آیا توصیف امام حسین (علیه السلام) به عبارت ( ثارالله …) با عقیده مسیحیان درمورد حضرت عیسی (علیه السلام) به عنوان پسرخدا چه شباهتی دارد؟
چنین عقیده ای درموردامام حسین (علیه السلام) آیا موجب شرک نمی شود ؟
عقیده ی مسیحیت درموردحضرت عیسی (علیه السلام) :
پولس که از دیدگاه مسیحیان ، بنیانگذارمسیحیت کنونی است (1)ازهمان آغازتبلیغ مسیحیت خودساخته اش ، حضرت عیسی (علیه السلام) رابه عنوان فرزند خدا معرفی کرد ودرجای جای نوشته های خود این اندیشه راشایع ساخت.(2)
بنابراین مسیحیان حضرت عیسی (علیه السلام) راخدا وفرزند خدا می دانند. که به صورت انسان ظهورکرد. وهمانند خداوندازلی وقدیم است. طبق این اعتقاد “او” شریک خدا در آفرینش و تدبیرجهان است.
درقرآن کریم نیز به این اعتقاد مسیحیان اشاره شده چنانکه خداوند می فرماید:ونصاری ومسیحیان گفتند:مسیح پسر خداست،این سخنی است که با زبان خود می گویند که همانا گفتار کافران پیشین است.خدا آنها را بکشد چگونه جز خدا را که معبودی جز اونیست بپرستند.او پاک و منزه است از آنچه شریکش قرار می دهند.(3)
در آیات و روایات دیگر هم،هیچکس به عنوان فرزند خدا معرفی نشده است(4)
اما اینکه در زیارات مربوط به شهدای کربلا و امام حسین (علیه السلام)از آن حضرت به عنوان ((ثارا.. وابن ثاره)) نام برده شده نمی توان دلیلی بر جسم بودن خدا یا .. باشد برای اثبات آن بهتر است به معنای کلمه ثار در لغت توجه شود… (5)
*معنای ثاراالله:
در مورد معنای ثارا.. سه احتمال وجود دارد:
1-خونخواهی و انتقام:
در کتب لغت واژه ثارا.. را به معنای (( الطلب بالدم)) یعنی خونخواهی معنا کرده اند. بر این اساس ثارا.. یعنی کسی که ولی دم و خونخواه او،خداست و شعار یا لثارات الحسین شعار توابین ، قیام مختار وهمچنین شعار فرشتگانی است که کنار قبر آن
حضرت تا ظهور امام زمان (عج)می مانند.(6) شعار حضرت مهدی(عج)و شعار یاران شهادت طلب (7)او نیز به هنگام قیام (8)"یا لثارات الحسین” می باشد. بر طبق این معنا ثارا.. یعنی ای کسی که خونبهای تو،متعلق به خداست و او خونبهای تو را می گیرد. زیرا تو متعلق به یک خانواده،قبیله و یا یک ملت نیستی که خونبهای تو را رئیس خانواده یا قبیله و کشور بگیرد بلکه تو متعلق به جهان انسانیت و بشریت هستی ،بنابراین خونبهای تورا باید او بگیردو همچنین تو فرزند علی ابن ابیطالب هستی که شهید راه خدا بود و خونبهای او را نیز باید خدا بگیرد.
2-بر انگیختگی:
برخی احتمال داده اند “ثار” از ریشه “ثور” به معنای برانگیخته شدن وشوریدن باشد(9) که در این صورت “ثارا..” به معنای” برانگیخته ی خدا و کسی که به خاطر خدا قیام کرده است “می باشد.
3-خون خدایی و الهی:اضافه شدن خدا به خون برای شرافت و کرامت بخشیدن است زیرا خدا برتر از آن است که به اوصاف جسم توصیف شود و خون داشته باشد.
برخی اشیاء به خدا اضافه می شوند که نشانه شان و منزلت آنهاست همانند: بیت ا..- روح ا.. (10)و(11)اگر ثارا.. را به معنای خون بگیریم قطعا منظور از ثارا.. معنای حقیقی آن نیست چرا که مسلم است که خدا موجودی مادی نیست که دارای جسم و خون باشد. بلکه همانند تعبیراتی چون:عین ا.. یا یدا.. یک نوع کنایه است و در واقع از باب تشبیه معقول به محسوس می باشد.یعنی همانگونه که خون باید در بدن آدمی نقش حیاتی دارد،وجود امام حسین(علیه السلام) نیز نسبت به دین خدا چنین نقشی دارد و موجب احیا و زنده نگه داشتن دین اسلام و نام و یاد خدا شده استو
*آیا اطلاق ثارا.. به امام حسین(علیه السلام) ریشه قرآنی دارد؟
جواب این سوال منفی است یعنی چنین واژه و تعبیری در قرآن نیامده است.
گرچه این واژه درقرآن نیامده اما می توان آن راباایات قرآنی ، اینگونه توجیه کرد که خداوندمی فرماید : ” من قتل مظلوما فقد جعلنا لولیه سلطانا ” (12)آن کس که مظلوم کشته شد برای ولی اش سلطه ( وحق قصاص ) قراردادیم.
هرکس (صرف نظرازمسلک ومذهبش ) اگرمظلومانه کشته شود ، صاحبان خون اوحق خونخواهی دارند وازآن جا که اهل بیت علیهم السلام- به ویژه امام حسین (علیه السلام) – مظلومانه ودرراه ایمان وحق وخداوند، کشته شده اند وجان به جان آفرین تسلیم کرده اند، درواقع ولی دم وخونخواه آنان خودخداوند است.
نتیجه گیری
درنهایت می توان گفت قیاس عقیده مسیحیان درمورد حضرت عیسی (علیه السلام) باعقیده ی مسلمانان درمورد امام حسین (ثاراللهی) یاامام علی (یدا…) قیاس نادرست وبی ربطی است زیرا:
اولا:مسیحیان، حضرت عیسی (علیه السلام) رافرزندخداوجزئی ازخدامی دانند.(13) اما مسلمانان به خصوص شیعیان این عقیده راردکرده وخداوند راازداشتن فرزند منزه می دانندوهرروزچندین بار درنمازایه ی” لم یلدولم یولد” را تکرار می کنند که به معنای ایمان به آن است.
ثانیا: ثارالله به معنای خون خدا نیست تاگمان شود که خداوند جسم بوده و خون دارد ونعوذبا… امام حسین (علیه السلام) خون خدااست.
ثالثا: “ثار” به معنای ” برانگیخته ی خدا” یا به معنای ” خون خواه او” می باشد.هردومعنا ،هیچ دلالتی برتشبیه ، تجسیم ویاتشریک ندارند.اینکه خداوند انتقام خون امام حسین راخواهد گرفت امری است یقینی ، که در روایات متعدد بدان اشاره شده است.همچنانکه صاحب مکیال المکارم می نویسد:
خداوند انتقام مولای ما شهیدمظلوم امام حسین (علیه السلام) را خواهد گرفت زیرا درحقیقت خداوند ” ولی دم ” آن حضرت است به همین خاطردرزیارات متعددی آمده است"السلام علیک یا ثارا…” (14)
(1) بی .ناس.جان،تاریخ جامعه ادیان،ترجمه علی اصغرحکمت،ص 619 ،انتشارات انقلاب اسلامی،چ پنجم،1370 ،تهران
(2) نامه پولس به مسیحیان روم،ج 1،ص 4 ،کتاب مقدس،ص 1077
(3) توبه 31
(4) آل عمران 144
(5) ابن قولویه قمی ،ابوالقاسم،کامل الزیارات، ج 1،ص 195،انتشارات مرتضویه ،نجف اشرف،1356 ،ه ش
(6) شیخ صدوق ،امالی ،ص 130 ،المجلس السابع والعشرون،مجلسی محمد باقر،بحارالانوار ج 44 ،ص 286
(7) مجلسی،محمدباقر،بحارالانوار،ج52 ،ص 308
(8) قمی ،شیخ عباس،منتهی الآمال ،ج1 ،ص 542 –مجلسی،محمدباقر،بحارالانوار،ج44 ،ص218
(9) المنجد(عربی به فارسی)ترجمه محمدبندرریگی،ماده ثور،ج1 ،ص 159 ،انتشارات ایران، چ دوم
(10) شترمعجزه آسای صالح،کرشده درآیات اعراف:73 –هود:64 –شمس:13
(11) حسینی شیرازی،سیدمحمد،تقریب القرآن الی الاذهان،ج2 ،ص200
(12) اسرا،آیه 33
(13) ر.ج شود به:متن انجیل یوحناکه دراول این مقاله ذکرشده است.
(14) محمدتقی موسوی ،مکیال المکارم،ج1 ص420 مصحح مدرسة الامام المهدی(عج)